praca dyplomowa na temat służby zdrowia w Polsce
Instytucje i finansowanie
Reforma systemu ochrony zdrowia została przeprowadzona w dwóch etapach:
I etapowe przekształcanie jednostek budżetowych w niezależne zakłady, prywatyzacja usług, tworzenie gabinetów lekarzy rodzinnych, praktyk grupowych, gabinetów lekarzy specjalistów oraz finansowanie poprzez kontrakty w miejsce dotychczasowego budżetowego sposobu finansowania.
Etap II – zmiana źródła finansowania, przejście z systemu budżetowego na mieszany system ubezpieczeniowo-budżetowy.
Drugi etap to duża liczba źródeł finansowania: powstały kasy chorych w celu finansowania zakresu usług przewidzianych w ustawie o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.
Administracja rządowa finansuje wysokospecjalistyczne świadczenia zdrowotne wraz z lekami, materiałami i środkami technicznymi oraz działania w ramach Narodowego Programu Zdrowia. Jednostki samorządu terytorialnego, oprócz działania jako organ tworzący samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, finansują świadczenia zdrowotne w ramach profilaktycznych programów zdrowotnych. Pracodawcy, zgodnie z ustawą o służbie medycyny pracy oraz Kodeksem pracy, są zobowiązani do zapewnienia pracownikom określonych świadczeń zdrowotnych. Ponadto niektórzy pracodawcy zapewniają pracownikom pewien uzgodniony zakres opieki zdrowotnej przewidziany w pakietach socjalnych firmy. Powstały również zakłady ubezpieczeń, które w ramach ubezpieczeń na życie lub komercyjnych ubezpieczeń zdrowotnych wykupują świadczenia zdrowotne, ubezpieczając swoich klientów poza systemem ubezpieczeń zdrowotnych.[1]
Sektor zdrowia publicznego w gospodarce rynkowej
W świadomości każdego kierownika placówki opieki zdrowotnej istniał fakt oddzielenia właściciela od dysponenta środków na zakup usług. Relacja między zakładem a podmiotem zbywającym fundusze jest zazwyczaj komercyjna i jest relacją między dwiema stronami o przeciwnych interesach i celach. Jedna ze stron chce uzyskać jak najwyższą cenę za dany pakiet korzyści, druga – kupić ten pakiet w jak najniższej cenie.
Sytuacja ta zobowiązuje menedżerów do prowadzenia zakładów na zasadach konkurencyjnych, przy zachowaniu tajemnicy przedsiębiorstwa. Wszystkie dane dotyczące zarządzania zakładem i poniesionych kosztów są informacjami poufnymi,
przeznaczone do zarządzania zakładem i właścicielem, a nie do strony kupującej korzyść. Strona nabywająca usługi powinna posiadać własne mechanizmy marketingowe oraz zasady zawierania umów. Rynek podmiotów świadczących opiekę zdrowotną składa się z sektora publicznego i prywatnego. W sektorze publicznym przeważają niezależne publiczne instytucje opieki zdrowotnej. Powstały one w miejsce dotychczasowych jednostek budżetowych. Niezależne stowarzyszenie zdrowia publicznego posiada osobowość prawną i jest – z ekonomicznego punktu widzenia – podmiotem dostarczającym produkt w postaci określonych świadczeń zdrowotnych.
Podstawowym aktem prawnym regulującym funkcjonowanie SP ZOZ jest ustawa o zakładach opieki zdrowotnej. Niezależny zakład w ekonomicznym aspekcie eksploatacji musi kierować się podstawową zasadą: przychody muszą równoważyć koszty.
Rynek świadczeń zdrowotnych opiera się na specyficznych zasadach, które różnią się od klasycznych rynków dóbr i usług. Wynika to przede wszystkim z unikalnej natury usług medycznych, które dotyczą zdrowia i życia ludzi. Funkcjonowanie tego rynku reguluje wiele różnych czynników, w tym dostępność zasobów, struktura finansowania, organizacja systemu zdrowia oraz interakcje między pacjentami, świadczeniodawcami i płatnikami.
Jednym z podstawowych elementów rynku świadczeń zdrowotnych jest podaż i popyt na usługi medyczne. Popyt na te usługi nie wynika z klasycznej chęci konsumpcji, lecz z konieczności związanej z wystąpieniem choroby, potrzeby diagnostyki czy leczenia. Pacjenci nie zawsze są w stanie w pełni ocenić swoje potrzeby zdrowotne, a to lekarze, specjaliści i inne podmioty opieki zdrowotnej pomagają w definiowaniu i zaspokajaniu tych potrzeb. W rezultacie pacjenci często nie są tradycyjnymi konsumentami, którzy podejmują w pełni świadome decyzje zakupowe.
Świadczeniodawcy, tacy jak szpitale, kliniki, lekarze czy laboratoria diagnostyczne, są odpowiedzialni za realizację usług zdrowotnych. Podaż usług zdrowotnych zależy od dostępności zasobów, takich jak wykwalifikowany personel medyczny, sprzęt diagnostyczny, leki czy infrastruktura medyczna. W tym kontekście istotnym elementem jest równomierna dystrybucja zasobów w różnych regionach, aby zapewnić dostępność usług dla wszystkich obywateli.
Rynek świadczeń zdrowotnych jest silnie regulowany przez państwo, które odgrywa kluczową rolę w jego organizacji. W większości krajów system ochrony zdrowia działa na zasadzie mieszanej, łącząc finansowanie publiczne z prywatnym. Państwo, jako regulator, ustala zasady funkcjonowania systemu, takie jak minimalne standardy jakości opieki zdrowotnej, ceny niektórych usług czy refundacje leków. W ramach systemu publicznego pacjenci korzystają z usług opłacanych ze środków publicznych, np. składek zdrowotnych, a część świadczeń jest finansowana bezpośrednio przez pacjentów lub z ich prywatnych ubezpieczeń.
System finansowania świadczeń zdrowotnych może mieć różne formy. W systemach publicznych najczęściej stosowane są składki zdrowotne, które obywatele odprowadzają w ramach podatków lub ubezpieczeń społecznych. Środki te są następnie redystrybuowane do podmiotów świadczących usługi zdrowotne, które realizują leczenie pacjentów bez bezpośredniego obciążania ich kosztami. W systemach mieszanych lub prywatnych pacjenci mogą płacić za niektóre usługi z własnej kieszeni lub korzystać z prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych, które pokrywają część kosztów leczenia.
Jakość świadczeń zdrowotnych jest kolejnym istotnym elementem rynku. Oczekiwania pacjentów wobec jakości leczenia są wysokie, a usługi medyczne muszą spełniać określone standardy, aby zapewnić skuteczne i bezpieczne leczenie. Jakość świadczeń zdrowotnych może być monitorowana przez różne instytucje, w tym państwowe agencje nadzoru zdrowotnego, a także przez organizacje pozarządowe i samych pacjentów, którzy coraz częściej dzielą się swoimi doświadczeniami za pośrednictwem platform internetowych.
Należy również podkreślić rolę innowacji w rynku świadczeń zdrowotnych. Rozwój technologii medycznych, nowych terapii, leków oraz procedur diagnostycznych ma kluczowy wpływ na zwiększenie skuteczności leczenia oraz poprawę jakości życia pacjentów. Jednakże innowacje te często wiążą się z wysokimi kosztami, co rodzi wyzwania związane z ich finansowaniem oraz dostępnością.
Rynek świadczeń zdrowotnych funkcjonuje także w kontekście etycznym i społecznym. Decyzje dotyczące alokacji zasobów zdrowotnych, dostępności do nowoczesnych terapii, a także problem nierówności w dostępie do opieki zdrowotnej są często przedmiotem dyskusji społecznych. Z tego względu wiele krajów wprowadza mechanizmy zapewniające równość w dostępie do opieki zdrowotnej, niezależnie od statusu materialnego pacjenta.
Warto również zwrócić uwagę na znaczenie profilaktyki zdrowotnej, która stanowi istotny element rynku świadczeń zdrowotnych. Działania profilaktyczne, takie jak programy szczepień, badania przesiewowe czy kampanie edukacyjne, mają na celu zapobieganie chorobom oraz ich wczesne wykrywanie, co z kolei wpływa na obniżenie kosztów leczenia i zwiększenie skuteczności interwencji medycznych.
Rynek świadczeń zdrowotnych charakteryzuje się unikalną dynamiką, która wynika z jego specyfiki oraz roli, jaką odgrywa w społeczeństwie. Wymaga on efektywnej organizacji, zapewnienia dostępności i jakości usług oraz odpowiedniego systemu finansowania, aby sprostać potrzebom zdrowotnym obywateli.
[1] T. Getzen, Ekonomika zdrowia ,Wydawnictwo Naukowe PWN, Warsaw 2000, s. 51-54
Więcej prac z zakresu zdrowia publicznego na stronie prace promocja zdrowia. Prace za darmo.